Każdego z nas mama wysłała kiedyś do sklepu by kupił jajka. Mowa o kurzych jajkach oczywiście. Przynajmniej za mojego dzieciństwa dużego wyboru nie było, brałem to co było jeśli było:)
Obecnie wchodząc do sklepu wręcz ciężko się zdecydować; producentów jest wielu, od chowu klatkowego po ekologiczny, 4 rozmiary wielkości jak w odzieżowym: S, M, L, XL, opakowanie szare „eko” kolorowy kartonik, plastik. I bądź tu człowieku mądry. Oczywiście Kowalski raczej będzie kierował się ceną ale nie my! Nam przecież zależy nie tylko na cenie ale również na jakości.
Jajka mogą być przechowywane w temperaturze pokojowej w przeciwieństwie do wielu produktów żywnościowych przez okres do 4 tygodni. Jest to możliwe między innymi dzięki występowaniu w nich lizozymu (3.5% wszystkich białek), białka które ma właściwości bakteriobójcze, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne czyli jest naturalnym antybiotykiem. Stosuje się go również w innym produktach jako konserwant (E1105) – choć w tym wypadku może pochodzić z organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO).
W UE obowiązuje zakaz mycia jaj klasy A przeznaczonych do obrotu konsumenckiego. Problem w większości nie dotyczy jaj chowu klatkowego jednak tych z wolnego wybiegu i ekologicznych już tak. Klocka nie zawsze da się zetrzeć ze skorupki czasem trzeba jajko umyć. W tym momencie prawo nakazuje zaliczyć je do klasy B (choć wciąż jest pełnowartościowe) a tym samym sprzedawać po niższej cenie w celach przetwórstwa spożywczego. Powoduje to straty a więc i wzrost ceny jej z chowu nieklatkowego. Obecnie jaja przeznaczone do sprzedaży detalicznej znakuje się na kilka sposobów ze względu na rodzaj hodowli, nas interesuje numer oraz symbol na początku:
– jaja ekologiczne – cyfra 0,
– jaja z wolnego wybiegu – cyfra 1,
– jaja chowu ściółkowego – cyfra 2,
– jaja klatkowe – cyfra 3,
Kod literowy oznacza skrót kraju Unii Europejskiej z którego pochodzi zakład hodowlany. W tym wypadku wszędzie jest „PL” – Polska. Jaj nie muszą stemplować drobni producenci, którzy mają do 50 niosek oraz sprzedają na rynkach lokalnych.
Wybór
Dla przykładu wybrałem 5 opakowań jaj kurzych dostępnych w jednym ze sklepów spożywczych w Gdańsku. Pochodzą z różnego chowu, mają różne rozmiary, masę oraz są karmione na kilka sposobów.
1.
Producent i dystrybutor: Polskie Fermy, miasto: Korfantów, woj. opolskie, chów ekologiczny oznaczony cyfrą 0. Patrząc na mapę jajka które kupiłem przejechały do mnie odległość prawie 600 km z pod czeskiej granicy! Na stronie jest niewiele informacji o firmie, na rynku są od 2003 roku. Pudełko nie zawiera etykiety z wartością odżywczą produktu.
Płacąc więcej za jajka ekologiczne liczymy na to, że ptaki mają dostęp do naturalnych trawiastych wybiegów i naturalnej karmy bez GMO a przez to jajka pozbawione są zanieczyszczeń. W praktyce nie jesteśmy w stanie tego sprawdzić, musimy polegać na uczciwości producenta. Jednak wartość odżywcza jaj z takiego chowu nie różni się zbytnio od tych z chowu klatkowego więc w zasadzie płacimy za polepszenie warunków życia zwierzęcia nim i tak skończy w zakładzie przetwórczym (kiedy spadnie jej wydajność).
2.
Dystrybutor: Czachorowski, miasto: Czaple, woj. pomorskie, jaja z wolnego wybiegu oznaczone cyfrą 1. Firma powstała w 1995 roku i zajmuje się dystrybucją więc tylko skupuje jaja od producentów.
Według przepisów Unijnych by jajka mogły być określane, że są z wolnego wybiegu wystarczy, że kura wyjdzie z zamknięcia raz w przeciągu 12 tygodni! Nawet jeśli ma taką możliwość, przebywając na co dzień w zamkniętej fermie może być karmiona zwykłą paszą. Oczywiście za taką przyjemność cena jaj idzie w górę. Czysty marketing.
3.
Dystrybutor: Czachorowski, miasto: Czaple, woj. pomorskie. Jaja z chowu ściółkowego, cyfra 2. Oznacza to, że ptaki mają więcej miejsca, mogą się poruszać po słomie i piasku, jednak wciąż przebywają wewnątrz ferm i żywią się dostarczaną paszą. Dystrybutor nie ma wpływu na proces produkcji.
4.
Producent i dystrybutor: Polskie Fermy, miasto: Korfantów, woj. opolskie, chów klatkowy oznaczony cyfrą 3. Producent deklaruje na opakowaniu, że kury karmione są paszą z wielu zbóż. Żadnych szczegółów czy to 100% pożywienia kur czy jakaś część a reszta zwykły granulat.
5.
Producent: Wiza, miasto: Miastko, woj. pomorskie, jaja chowu klatkowego oznaczone cyfrą 3. Producent deklaruje na stronie że kury żyją w „przestronnym kurniku wyposażonym dodatkowo w gniazda, grzędy oraz specjalne miejsca ze ściółką do grzebania, gdzie swobodnie mogą wybierać sobie ziarna zbóż „podane na tacy”:) Chwyt marketingowy „Wiejskie Jaja” dla nas miastowych może jedynie oznaczać ze ferma drobiu zlokalizowana jest na terenach wiejskich. Jednak dalej producent pisze, że „jesteśmy wierni tradycji, a nasze kury hodowane są tak jak dawniej w małych stadach, karmione naturalną kompozycją zbóż, traw i ziół pochodzącymi z naszego gospodarstwa rolnego”. Jeśli deklaracja dotyczy również kur chowu klatkowego to byłbym na prawdę szczęśliwy, że za taką cenę mam jaja na naturalnej karmie.
Wygląd
Żółtko może mieć różne odcienie koloru w zależności od podanej paszy; jasnożółte od dodatków pszenicy lub jęczmienia, bardziej intensywną od kukurydzy, bardzo pomarańczową od dodatku ekstraktu z nagietka, kwiatów aksamitek, papryki, lucerny czy marchwi. Jednak do karmy wciąż dodaje się syntetyczne substancje barwiące, najczęściej β-karoten, pochodne kwasu apokarotenowego, kantaksantynę.
Na masę jaj ma wpływ rasy kury, wiek i sposób karmienia. Wielkość oraz kolor skorupki nie ma nic wspólnego z jakością, zależy od rasy kury oraz jej rozmiarów. Podobnie jak twardość skorupki, może być zależna od rasy kury.
Ocena
Człowiek ma szczęście, że jaja są zalążkiem nowego życia dlatego są bardzo bogate w życiodajne składniki. Te niezwykłe cechy mają wszystkie kurze jaja na rynku, niezależnie od sposobu ich produkcji. Obecnie nie można założyć, że jaja od kur z chowu ekologicznego lub z jakiegokolwiek innego alternatywnego są dla kupującego bardziej wartościowe od produkowanych w systemie wielkich ferm. Na zmienne proporcje biologicznie aktywnych składników w jaju ma wpływ rasa kur, dieta kur, sposób żywienia, dodatki celowo dodawane do paszy. Np. wyprodukowanie jajka bogatego w kwasy Omega3 wiąże się z większymi nakładami na paszę i jest raczej praktykowane w gospodarstwach ekologicznych. Z kolei nadmiar mikroelementów znajdujących się w paszy jest usuwany przez kury z powrotem do środowiska.
Warunki życia kur z wielkich hodowli budzą wątpliwości, a ich cykl znoszenia jaj jest przyśpieszony. Od tego roku wiele sieci handlowych zadeklarowało rezygnację ze sprzedaży jaj chowu klatkowego ze względu na nastroje konsumenckie kupujących żądających poprawy losu zwierząt. Kury z hodowli ekologicznych są mało wydajne, co jest spowodowane z grubsza żywieniem bez dodatków wzmacniających produkcyjność jak i wzmagających apetyt bądź aminokwasów syntetycznych itp
Podsumowanie
Nie spodziewajmy się, że większość dostępnych w sklepach jaj chowu klatkowego, ściółkowego czy z wolnego wybiegu będzie pochodzić od kur karmionych czymś więcej niż granulatem zawierający między innymi soję GMO. Należy czytać opakowania, jeśli nie ma nic na temat sposobu karmienia trzeba zakładać, że stosuje się najtańszy granulat. Wystarczy wejść na Allegro i wpisać frazę „pasza dla kur niosek”. Wybrałem pierwszą lepszą o nazwie „Nioska” firmy Piast. Oto skład: pszenica , gluten pszenny paszowy, kukurydza, śruta sojowa (modyfikowana genetycznie), węglan wapnia, olej roślinny, chlorek sodu, śruta rzepakowa. Nie spodziewajmy się składu jaj bogatego w kwasy Omega 3 czy 6 jeśli kura dostaje taką paszę.
Niemiła informacja dla wege; kury nioski wykluwają się statystycznie tak samo często jak koguty, te jednak w większości są utylizowane (zabijane).
Moja rada jest taka; jeśli masz znajomego który posiada kury i wiesz czym je karmi – kupuj od niego. Bierz ekologiczne jeśli jesz mało jaj i cię stać. Kupuj klatkowe karmione zbożem jeśli szukasz kompromisu. Z kolei jedząc dużo jaj, przestań się udręczać czym są karmione kury i uznaj, że mimo to jajko jest jednym z najbardziej wartościowych produktów spożywczych, którego skład bioaktywnych substancji potencjalnie ma dać życie.
Źródło:
J. Batkowska, A. Brodacki, „Wpływ mycia skorupy na wybrane cechy jakości jaj kurzych w czasie przechowywania”, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2014, t.21, nr.2
J. Kijowski, G. Leśnierowski, R. Cegielska-Radziejewska,”Jaja cennym źródłem składników bioaktywnych”, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2013, 5 (90)
T. Szablewski, E. Gornowicz, K. Stuper-Szablewska, Kaczmarek A., R. Cegielska-Radziejewska, „Skład mineralny treści jaj kur ras zachowawczych z chowu ekologicznego” Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2013, 5 (90)
mgr inż. T. Borowy, dr inż. M.S. Kubiak, „Sprzęt i technologie”, OID (260) 05/2013
Zdjęcia: pexels.com oraz zdjęcia własne
