Po krótkiej przerwie wakacyjnej wracamy do pracy.
W Internecie praktycznie nie można znaleźć zdjęcia selenu. Taki niepozorny, a jakże istotny.
Selen:
– wchodzi w skład enzymów, również hormonu tarczycy
– chroni komórki przed szkodliwym działaniem reaktywnych form tlenu (antyoksydant)
– wpływa na jakość nasienia u mężczyzn
– wykorzystywany jest przy leczeniu chorób neurodegeneracyjnych
– wpływa na układ odpornościowy
Jego nadmiar, jak i niedobór jest szkodliwy. Orientacyjnie potrzebujemy 55 µg (mikrogramów) selenu dziennie, choć u osób po 50-tce jego zapotrzebowanie rośnie do 70–100 µg/dzień.
Jego ilość w pożywieniu zależna jest od występowania w glebie. W związku z tym, ilość tego pierwiastka w żywności jest różna dla podobnych produktów z poszczególnych regionów świata. Dzienne spożycie selenu przez mieszkańców centralnej Polski wynosi w przybliżeniu 30-40 µg, w Stanach Zjednoczonych trochę ponad 90 µg na dobę, a w Wenezueli ponad 300 µg3.
Lepiej przyswajalna jest jego forma organiczna pochodząca z produktów spożywczych1. Najwięcej selenu spośród całej jego zawartości u człowieka jest w mięśniach (prawie 50% całkowitej ilości)3.
A oto kilka faktów z nim związanych:
– selen przyjmowany, co najmniej w zalecanej dawce chroni przed uszkodzeniami organizmu wolnymi rodnikami tlenu (antyoksydant)1
– małe ilości selenu w diecie powodują słabszą wrodzoną i nabytą odporność immunologiczną organizmu2
– spożywanie w diecie selenu i witaminy E razem daje efekt stymulujący układ odporności
– niskie stężenie selenu w osoczu krwi wiąże się z 4-5-krotnie większym ryzykiem wystąpienia raka prostaty
– niedobór wpływa na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego i może być bezpośrednią przyczyną zawału serca. Jest on związany z chorobami Keshan (zwyrodnienie serca) i Kashin-Beck (zwyrodnieniową stawów rąk i nóg)
– niedobór powoduje rozwój choroby Alzheimera, u kobiet w ciąży wpływa negatywnie na rozwój zarodka
– ma wielkie znaczenie w prawidłowym metabolizmie hormonów tarczycy
– zbyt wysoki poziom selenu, albo jego niedobór jest szkodliwy dla zdrowia człowieka. Różnica między dawką konieczną, a dawką szkodliwą jest niewielka.
– spożycie 100 µg selenu dziennie łagodzi objawy depresji i lęku
– u osób zdrowych poziom tego pierwiastka we krwi jest wyższy o kilka procent w porównaniu z osobami chorymi na raka
– neutralizuje negatywne działanie toksyn wytwarzanych przez grzyby (aflatoksyny), zmniejsza ich działanie nowotworowe
– spowalnia proces starzenia się poprzez zwiększenie elastyczności tkanek. Łagodzi również objawy występujące podczas menopauzy.
– dzienne dawki tego pierwiastka w zakresie 100-200 µg prowadzą do zmniejszenia uszkodzeń genetycznych
– zużycie selenu na poziomie 200 µg na dobę zwiększa tworzenie się komórek odpornościowych (limfocytów T i naturalnych zabójców NK)
– dawkę wynoszącą 400 µg/ dzień uważa się za nieszkodliwą
– selen staje się toksyczny przy dziennej ilości od 1540 do 1600 µg Se/dzień3
– zatrucia selenem przy testach na ludziach dawki 41749 µg/dzień powodowały zapach czosnku w oddechu, wypadanie włosów oraz zmiany skórne i paznokciowe, drżenie i skurcze mięśni, mdłości. Może rozwijać się cukrzyca1.
– Astragalus bisulcatus (traganek, rodzaj zioła) może kumulować selen w tkankach do ilości 15g na kilogram suchej masy4.
Wniosek
Tak niewielka ilość selenu może mieć wielkie znaczenie dla naszego organizmu. Jego niedobór jak i jego nadmiar jest szkodliwy, a jest tylko jedną z wielu substancji, których znaczenie w diecie jest bardzo istotne. Warto go dostarczać w diecie jedząc choćby jednego orzecha brazylijskiego dziennie.
1 https://ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2016/Nr%204/Bromatologia%204_2016%20s%20818-829.pdf
2 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6163284/
3 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6480557/
4 http://www.plantphysiol.org/content/159/4/1834
Zdjęcie poglądowe:
www.freepik.com wykonane przez Racool_studio
